ورلڈ اوڈر ءِ رودوم ءُ دیمروئی یے لیکہ
کوہِ یار
پجار
ورلڈ اوڈر ءِ
بزانت ءَ ھما راهبند کہ آهاں گوں میان اوستمانی راجکاری جنزگ ءَ انت۔ استیں اھد ءِ
اوڈر چوں چہ جتائیں ھندی اوڈر ءَ در کپتگ ءُ چوں دیمروئی کتگ ئے۔ دری تاگتاں چوں
پہ زور وتی لیکہ دیم ءَ برتگ ءُ سیمی جھانی استان ءُ آهانی سرا سان چون کپتگ۔
بیستمی کرن ءَ چوں دیمروئی ءِ تب مٹ بیتگ ءُ کجام گل آں پہ دیمروئی ءَ کار کنگ ءِ
گامگیج زرتگ ءُ سیمی جھان اے لیکهـاں چوں گند ایت۔ دیمروئی چی یے ءُ رودوم چوں
زرتگ ئے، ایشانی گیش ءُ گیوار کنگ ءِ
کسانیں جھدے کنگ بوتگ.
جتائیں ھند
ءُ دمگی اوڈر
یورپ ءِ ویسٹ
پیلیا ءِ راھبند ءَ اوستمانی راجکاری ءِ
سرجمیں جوڈشت ئے جوڈ کتگ بلے دگہ جتائیں جاھاں وتی راھبند جنزگ ءَ بیتگ انت ءُ
انگت آھانی جھد است انت کہ دیما بْیایت چوشکہ چین، اسلام ءُ امریکہ ءِ لیکہ۔ چین ءَ شھنشاہ ءَ بزاں آوڈر
گوں ایمپرر ءَ بیتگ کہ آئی ءَ کل وتی چیر ءَ کتگ انت ءُ شاه ءَ را ’’ آل انڈر ہیون‘‘ گشتگ۔ اے اوڈر ءِ رد ءَ واکداری یورپ
ءِ دروشم ءَ استانی نہ بیتگ۔ چوشکہ شاه ءَ ھما جاھ وتی چیردست کتگ انت کہ آ شاه ءِ
چیر ءَ جنزینگ بیتگ انت ءُ ھما کہ گوں شاه ءَ ایردست کنگ نہ بیتگ انت آ دری ’’ باربیرین‘‘
پهمگ بیتگ انت۔اے اوڈر ءِ جھد بیتگ کہ کلیں ھند ءُ دمگ چین ءِ دست ءَ بہ بنت ءُ چہ
چین ءَ نپ بزور انت۔ دومی نیما اسلام ءِ راھبند ءِ رد ءَ میان اوستمانی اوڈر ءِ
تھا درئیں دنیا اسلام ءِ کانود ءِ ڈولا وتی شوربندی ءَ جوڑ بکنت پرچا آیانی نز ءَ
دنیا دو بھر ءِ تھا انت یکے ’’ ریلم آف اسلام‘‘ بزاں یک جاھے یا استانے کہ اود ءَ
اسلام کارمرز بیت ءُ ایمنی انت ءُ دومی نیما ’’ ریلم آف وار‘‘ بزاں کہ ھما استان کہ اود ءَ اسلام سر
نہ انت ءُ جنگ ءُ داوا انت یا اود ءِ مردم جنگ ءِ لوٹوک بنت۔ سیمی اوڈر امریکہ یا
نوکیں جھان ’’ نیو
ورلڈ‘‘ ءِ سٹلرانی جھد انت کہ آ یک انچیں چاگردے جوڈ بکن انت کہ اود ءَ ڈیموکریسی بیت ءُ آ چہ یورپ ءِ چیردستی ءَ دور
دارگ بہ بیت ءُ ھمے سٹلراں جھد کتگ کہ کلیں جھان امریکہ ءِ ترز ءَ پہ وتی بکن انت پرچہ
کہ امریکہ ’’ سٹی
اپون ہل‘‘ انت بائد انت کہ جھان ھمے جوڈشت ءِ نیمگ ءَ بروت۔
استیں دور ءِ
استانانی میان اوستمانی جوڈشت ویسٹ پیلیا ءِ ایمنی ءَ ’’پیس آف ویسٹ فیلیا‘‘ گوں
بندوک انت۔ 1648 ءَ یورپ ءَ یک منگ نامہ ئے بیت، اے منگ نامہ ءَ یورپ ءِ جتائیں
استانانی نیام ءَ سی سال ءِ کشت ءُ کوشی جنگ ءِ پیسلہ کتگ۔ ویسٹ پیلیا راھبند ءِ
رد ءَ بنکی چیز اے رنگ ءَ گیشینگ بیتگ انت۔
اِستانی
واکداری، بزاں ھمک استان وتی توکی ءُ ڈنّی شوربندی ءَ وت کارمرز کنت ءُ دگہ ھچ استان
ءَ را دومی استان ءِ اندری کارانی ته ءَ دزمانجی کنگ ءِ ھچ وڈیں ھق نیست۔ یک
استانے ءَ را اینکدر تاگت نیست کہ دگہ کلیں استاناں وتی چیردست بکنت پمشکہ کلیں
استان جھد بکن انت کہ وتی تاگت ءَ یک ھساب بکن انت۔ وھدے کہ یک استانے دومی استان
ءِ مٹ ءَ کیت گڑاں آ استانانی نیام ءَ جنگ نہ بیت۔
ویسٹ
پیلیا اوڈر ءِ دیمروئی ءُ کارمرز
وھدے یورپ ءِ
استاناں گوں دگہ استاناں وتی کالونیل کاروبار ءِ شوربندی کت گڑاں اشاں وتی ھمرائی
ءَ ویسٹ پیلیا ءِ راھبند برت گوں، پمشکہ استیں اھد ءَ جتائیں ھند ءُ دمگاں استانی
جوڈشت ھمے داب ءَ انت ءُ ایشی ءِ مستریں سوب نوآبادیاتی نظام انت۔ ویسٹ پیلیا منگ
نامہ رد ءَ یک استانے دومی استان ءِ واکداری ءَ کار نہ داریت بلے پدا ھمے یورپی
استاناں وتی کالونیانی واکداری پادمال کت انت ءُ دومی یورپی استاناں گوں واکداری
ءِ لیکہ ءَ گوں سْیادی داشت۔ ایردستیں راجاں پہ وتی آجوئی ءَ ویسٹ پیلیا ءِ اوڈر
کارمرز کت دانکہ پہ وت یک جتائیں استانے جوڈ کت بکن انت کہ اود ءَ دری استانے ءِ
دست مان مہ بیت ءُ وت واکدار بہ بنت۔ مرچی ھم دنیا ءِ ھمک کنڈ ءَ ویسٹ پیلیا ءِ
اوڈر گوں جتائیں کانودی ءُ معاشی گَلاں
دیمروئی کنگ ءَ انت۔
سیمی جھانی
استان
سیمی جھانی
استان ھما استاناں گشنت کہ سرد جنگ ءِ وھد
ءَ آ نہ روبرکت ءِ کپیٹلسٹ راہ ءُ راھبند ءَ گون بیتگ انت ءُ نہ رودرتک بزاں کہ
کمیونسٹ لیکہ ءَ گوں سْیادی داشتگ اِش۔
اے گال زگریں دروشم ءَ گلوبل ساوتھ ءِ استاناں پہ کارمرز بیتگ ءُ آ معاشی ھساب ءَ
سک نزور بیتگ انت پمشکہ آ ‘انڈر
ڈویلپڈ‘ ھم
پہمگ بیتگ انت۔
سیمی جھان ءِ
استان ءِ گال دومی میان اوستمانی جنگ ءَ پد ردوم زوریت ءُ روبرکت گشیت کہ روبرکت ءِ
استان پہ ھمک گلوبل ساوتھ ءِ راج ءَ دیمروئی دنت۔ اے لیکہ ءِ رد ءَ پہ نوک آجو
بوتگیں استان پہ وتی معاشی نزوری ءَ ‘انڈر
ڈویلپڈ‘ انت ءُ گوں جوانیں معیشت ءَ
دیمروئی کت کن انت ءُ دیمروئی کنوکیں
استانانی بزاں ’’ انڈسٹریلسٹ‘‘ ءِ
کد ءَ اتک کت کن انت۔ امریکہ گوں دیمروئی ءِ لیکہ ءَ سیمی جھان ءِ استاناں کمیونسٹ
بلاک ءِ نیمگ ءَ روگ ءَ پہ دارگ ءِ جھد ءَ
کنت۔ بلے ھمے دیمروئی ءَ پہ سیمی جھان ءِ
استاناں گیش تاوان دنت۔ انچوشکہ 1949 ھما استان کہ دیمروئی اِش کرتگ آ چہ ‘انڈر ڈویلپڈ‘ ءَ
%69 درسد بیتگ انت۔ بلے 1980 دھک ءَ ھمے استان % 49 درسد سیر بیتگ انت۔ اد ءَ چہ
اے گپ پدر بیت کہ دیمروئی کنوکیں استان اے شوربندی ءَ تہنا پہ وت کارمرز کتگ۔
سرد جنگ ءِ
ھلاسی ءَ پد سیمی جھان ءِ گال کارمرز کنگ کم بیت، جھان ءِ راجکاری ءِ تب بدل بیت
دو استانی لوٹ ءَ چہ درکپیت ءُ جتائیں استان ءُ گَلانی شوربندی مٹ بنت ءُ دگہ
جتائیں شوربندی دیما کاینت۔
بائی پولر ءِ
نیام ءَ ورلڈ آرڈر ءُ سئیمی جهان ءِ سرا آئی ءِ سان
دومی میان
اوستمانی جنگ ءَ پد ورلڈ اوڈر ءِ تہا مٹی ءُ بدلی کیت ءُ میان استمی راجکاری ءِ
تاگت دو نیمگ ءَ بھر بنت بزاں یک نیمگے امریکہ ءُ دومی نیمگ ءَ سوشلسٹ روس ءُ اے
وھد ءَ اوڈر بائی پولر زانگ بیت۔ اے میان
ءَ یک نیمگے کیپٹلسٹ لیکہ کہ امریکہ ئیگ انت ءُ دومی نیما روس ءِ کمیونسٹ لیکہ
انت۔ اے ھردو آں جھد کتگ کہ آ وتی ساناں دومی استانانی سرا گیش بکن انت۔ ھمے لیکہ
ءِ سوب ءَ 1949 ءَ امریکه نیٹو ءَ جوڈ کنت ءُ سویت یونین 1955 ءَ وارسا پیکٹ ءَ۔
اشی ءَ ابید دوئیں تاگت وتی نیوکلئیر پروگرام ءِ سرا جْوانیں رنگے ءَ کار کن انت
کہ یکے دومی ءَ چہ باج ءَ بہ برانت۔ اے اوڈر ءِ سوب ءَ نوک آجو بیتگیں استانی سرا
راجکاری، معاشی، چاگردی، سان کپ انت۔ سیمی جھان ءِ استان دوئیں تاگتانی سوبمَنْدی
ءِ ھاترا جنگی پٹ جوڈ بنت ءُ اود ءَ ھمک تاگت ءَ وتی ٹولی ءَ کمک کنت۔ اے تاگت آں
وتی سان ءُ دسرسی ءِ ودینگ ءِ ھاترا کوریا، ویتنام، اپریکہ ءُ لاتینی امریکہ یک
نیمگے جنگ آماچ کتگ انت ءُ دومی نیما ھکومت ءُ رزامَنْدی لشکر ٹائینتگ ءُ کمک کتگ
انت دانکہ اے جنگ بازیں وھد ءَ بہ جنزیت ءُ دنیا ءِ دیما پیش داشتگ کہ اے ھند ایمن
نہ انت۔
امریکہ ءُ
روس آں تاگت ءِ پد ءَ سیمی جھان ءِ استانانی سرا وتی سان گیش دور دیگ ءَ پہ اشانی
زری کمک ءِ شوربندی بنا کت چوشکہ امریکہ ءِ نیما چہ ’’یو ایس
ایڈ‘‘ ءُ روس ءِ نیمگ ءَ سوشلسٹ لیکہ ءِ منوگراناں زری کمک کنگ بوت۔ اے شوربندی
تہنا دوئیں تاگتاں پہ چیردست کنگ ءَ کت۔ وتی مول ءُ مرادانی پیلو کنگ ءَ دوئیں
تاگتاں سیمی جھان ءِ استانانی اندری ھکومت ھما دوست بوت انت کہ اود ءَ نظام ِھکومت ’’آتھورٹیرین‘‘ اَت۔ بزاں کہ استانی تاگت
تہنا چندے مردمانی دست ءَ انت کہ اود ءَ چہ آ وتی لوٹ ءُ گَزراں شریں وڈے ءَ کش
اِت کت کن انت۔ ھمے رنگ ءَ آھاں وتی لوٹ پیلو کت انت، ھمے ھاترا اے استانانی تھا
جتائیں راجکاری، چاگردی ءُ دومی جیڑھاں ردوم زرت ءُ آ نگیگ ءُ نامھکم بزاں ’انسٹیبل‘ چاگرد
ءُ استان جوڈ بیت انت۔
ھما استان کہ
اود ءَ یو ایس ایس آر ءِ سان کپتگ انت
اود ءَ سوشلسٹ شوربندی کارمرز بیتگ بزاں کہ استان ءِ معیشت تہنا استان ءِ ھکومت ءِ
چیردست بیتگ۔ پہ درور ’’لینڈ
ریفارمز‘‘ ءُ ’’کلیکٹیوائزیشن‘‘ اے شوربندیانی لوٹ ’’کلاس‘‘ ءِ ھلاس کنگ ءَ پہ بیتگ
انت بلے وھد ءِ ھمرائی ءَ جتائیں ’’چیلنج‘‘ دیما اتکگ انت ءُ اے دلجمیں دابے
ءَ سرجم نہ بیتگ انت۔ دگہ دیمے ھما استان کہ آیاں وتا گوں کیپٹلسٹ لیکہ ءَ گوں
بندوک کتگ گڑاں اود ءَ جھد ھمے بیتگ کہ ’’فری
مارکیٹ‘‘ ، ’’پرائیویٹ
انوسٹمنٹ‘‘ ءُ ’’ گلوبل اکانومی‘‘ ءِ
سرا وتی گیش زور داتگ گڑاں اے شوربندی بازیں وھد ءَ استان ءَ گوں روبرکت ءِ لیکہ
کمک رستگ بلے وھد ءِ ھمرائی ءَ گوں تاوان ھم بیتگ۔
نَن الائنڈ مومنٹ
نَن الائنڈ
مومنٹ ءِ بندات چہ
1955 بندونگ کانفرنس ءَ بیتگ۔ اشی ءِ پشدر چو اے رنگ ءَ انت کہ نوک آجو
بیتگیں استانانی سروک چوشکہ مصر ءِ عبدالناصر، انڈونیشیا ءِ سکارنو ءُ ھندوستان ءِ
نھرو بیتگ انت۔ اشانی لوٹ اش بیتگ کہ نوآبادیاتی نظام ءَ چہ آجوئی گرگ ءَ پد اے
استاناں گوں سرد جنگ ءِ تاگت امریکه ءُ سویت یونین ءِ راجکاری ءَ کار نیست ءُ وتی
دیمروئی ءَ پہ وت جھد کن انت۔ ’این اے
ایم‘ کُلاں چہ مستریں لوٹ اش بیتگ کہ اے کلیں استان دوئیں
تاگتاں پوجی کمک ءُ آھانی جنگ ءِ بھر نہ بنت ءُ نیکہ دگہ استانانی واکداری ءِ سرا
ارش کن انت، پہ جیڑھانی گیش ءُ گیوار ایمنیں رنگے ءَ گامگیج زورنت ءُ ھچ وڈیں ’’پورس‘‘
کارمرز نہ کن انت۔ ’ این اے ایم‘ ءَ
چاگردی برابری، اکنامک دیمروئی ءُ برابری ءِ سرا بیسہ داشتگ ءُ دیمروئی ءَ را
اژدری لیکتگ ءُ میان اوستمانی ایمنی ءَ پہ’’ نیوکلئیر ڈس آرمامنٹ‘‘ المی کتگ ءُ ھما استان کہ وت
واجھی ءَ پہ جھد کنگ ءَ بنت آہاں کمک کن انت۔
یو این ءُ
بریٹن وُڈ گل
یو این دومی
میان اوستمانی جنگ ءَ پد دیما آرگ بیت ءُ اے گل ءِ لوٹ ءُ گزر گوشگ بیت کہ پہ یک
پر ایمنیں ورلڈ اوڈر یا ’’ انٹرنیشنل
سسٹم‘‘ءِ جھد ءَ کن انت۔دومی میان اوستمانی جنگ ءَ پد استانانی نیام ءَ راجکاری ءُ
معاشی وت ما وتی پہ جنگ ءِ دارگ ءَ اژدری پہمگ بیت۔ یو این پہ راجکاری ءُ چاگردی
جیڑھانی گیش ءُ گیواری ءَ پہ جھد کنت ءُ میان اوستمانی ایمنی ءِ پھازگ، انسانی
اگبال ءُ استانی وت ما وتی ءِ سْیادی ءَ را گیش کنگ ءِ کاراں گوں ’’پیس
کیپنگ‘‘ ، ’’ڈپلومیسی‘‘ ءُ ’’ ڈائیلاگ‘‘ ءَ کنت۔
بریٹن وُڈ
گَل بزاں آئی ایم ایف ءُ ورلڈ بینک دومی میان اوستمانی جنگ ءِ معاشی سانمَنْدی ءَ پد
جوڈ کنگ بنت ءُ ’’ کیپیٹل انویسٹمنٹ‘‘ ءِ شوربندی ءَ دیما ءَ کاریت کہ جنگ ءَ نزور تریتگ
انت۔ اے گوں جتائیں ’’پروجیکٹ‘‘ آں وام دئینت ءُ ’’انفراسٹرکچر‘‘ کارانی سرجم کنگ ءَ کمک کن انت۔ ایشی ءَ ابید وار ءُ
گریبی، گژن ءُ بزگی، نادرائی ءُ نہ وانندگی ءِ ھلاسی ءَ پہ کار کن انت۔ آئی
ایم اِپ پہ میان اوستمانی ’’مانیٹری
سسٹم‘‘ ءِ چارگ، معاشی وت ما وتی ءُ جتائیں منگ نامهانی سرجم کنگ ءَ پہ جوڈ کنگ
بیتگ، اے کلیں استانانی کاراں چاریت کہ آ گوں پیسلہ ءَ دلجمی ءَ پہ کار بکن انت ءُ ’’ شارٹ
ٹرم‘‘ وامانی دیگ ءَ کمک کنت۔ اے گلاں گوں بندوک بوھگ ءِ مول ءُ مراد چہ جنگ ءِ
تباھی ءَ دراھگ اَت بلے وھد ءِ بدل بوھگ ءَ گوں گلانی تب ءِ تہا کسان ءُ مزنیں مٹی
اتک چوشکہ’’ھیومن رائٹس‘‘ ’’ انوائرمنٹ‘‘
ءُ گلانی اوڈر ءِ دیمروئی ءَ پہ ’’ گڈ گورننس‘‘ آرگ۔
گلانی سرا
شرگداری
بازیں استان
ءُ زانتکار اے گپ ءَ جن انت کہ اے گلانی پیسلہ سازی ءِ عمل ءِ تہا برابری نیست
انت۔ انچوشکہ یو این ءِ تہا ویٹو انت بزاں
( امریکہ، روس، چائنا، پرانس،یوکے ) پی 5 ءِ
استانانی تہا اگاں یک استانے کارے دارگ بہ لوٹیت گڑاں آ اے کار ءَ گوں ’’ویٹو ووٹ‘‘ ءَ
کت کنت۔ دومی نیمگ ءَ ورلڈ بینک ءُ آئی ایم اِپ ءِ سرا ھما استانانی سان ءُ
دسترسی گیش انت کہ آ زری کمک گیش ءَ چہ
گیش کن انت ءُ مزنیں معاشی تاگت انت۔ اے گلانی کار گوں استانی زری ءُ راجکاری ءِ
ھوار بیگ ءَ گوں بندوک انت۔ ھما استان کہ گیش بھر دات کن انت گڑاں آ گلانی شوربندی
ءَ وتی داب ءَ ترینت ھم کن انت۔
نیو لبرلزم
ءُ یونی پولارٹی
یونی پولارٹی
بزاں ھما وھد ءَ میان اوستمانی راجکاری یک استانے ءِ داب ءَ بہ جنزیت بزاں کہ میان
استمانی راجکاری ءِ یک تاگتے به بیت چوشکہ 1991 ءَ یو
ایس ایس آر ءِ پروشگ ءَ پد اے شْرَپ امریکہ
ءَ رستگ۔ اشی ءِ سان معاشی، چاگردی ءُ راجکاری بیت کن انت۔’’ نیولبرل ازم‘‘ یک
معاشی ءُ راجکاری پلسپہ ئے کہ پری مارکیٹ ءِ منوگر انت کہ اود ءَ ھکومت ءَ گوں
بازار ءِ چست ءُ ایراں کار نیست ءُ اُلس
وتی رنگ ءَ کار کن انت۔ اے لیکہ ءِ بندات چہ ایڈم
اسمتھ ءِ کتاب ’’ این
انکوائری انٹو دی نیچر اینڈ کازز آف دی ویلتھ آف نیشنز‘‘ بیت۔ اے لیکہ
چوناھا بیستمی کرن ءَ مارگریٹ
تھیچر ءُ رونالڈ
ریگن ءَ پہ دیمروئی ءَ دیما آورتگ ءُ
سرد جنگ ءِ نیام ءَ روبرکت ھمے رنگ ءَ
جنزاِتگ۔
امریکہ رونالڈ ریگن ءِ
وھد ءَ یک مھکمیں تاگتے ءِ بستار ءَ دیما کیت ءُ یو
ایس ایس آر ءِ گوما لیکھی جنگ ءِ تہا ترندی
کاریت۔ ’’اسٹریٹیجک
ڈیفنس انیشی ایٹیو‘‘ ءَ
گوں وتی استانی پوج ءَ مھکم کنت ءُ دومی استاناں وتی داب ءَ کار گپت۔ ریگن ’’پری
مارکیٹ‘‘ ءِ دیمروئی ءَ پہ کار کنت ءُ اے گپ ءِ منوگر بیت کہ امریکہ یا رودرتک ءِ اوڈر کلیں راھبنداں چہ جتا ءُ بے درور انت۔
وھدے امریکہ میان اوستمانی راجکاری ءِ یکیں تاگت جوڈ بیت گڑاں کلیں استاناں ھمے
رنگ ءَ جنزگ ءِ گامگیج دنت ءُ کلنٹن ءُ بُش استان ءِ ھمے لیکہ ءَ گیش دیما بر انت۔
گلوبلائزیشن
ءُ ورلڈ اوڈر ءِ سرا سان
هنری کسنجر
گلوبلائزیشن ءُ راجکاری ءِ ردعمل ءَ ’’پیراڈوکس‘‘ ئے گُشیت۔ چش کہ گلوبلائزیشن ءَ پد بازار ءَ ’’امپورٹ‘‘ ءُ ’’ایکسپورٹ‘‘ ءِ عمل ءَ کلیں استاناں پہ پچ انت بلے پدا استانانی
اندری راجکاری ھمیشانی ردوم ءَ اوشت پیداک کن انت۔ میان استمانی معاشی اوڈر یکے
دومی ءَ گوں ھمگرنچ انت بلے وھدے استانانی لوٹ ءُ واھگ) انٹرسٹ (دیما کاینت گڑاں گلوبلائزیشن ءِ لوٹاں پشت کنز انت
ءُ کارانی دیمروئی ءَ اوشت پیداک کن انت۔ کسنجر ءِ ھساب ءَ جتائیں گل پہ درور) یو
این ایس سی، نیٹو، اے پیک، جی 20، جی7 (گوں استان ءِ
شوربندی ءَ سرجم بیتگ انت بلے وھدے شوربندیانی سرا کار ءِ وھد اتکگ گڑاں استان ءَ
پہ وتی استانی لوٹ کلاں چہ پیش کتگ انت۔ چوشکہ اے ’’ ملٹی لیٹرل فورم‘‘
تہنا کسانیں وھدے ءِ سرجمی پہ شوربندی بنت بلے اے شوربندیانی سرجم کنگ ءَ کس پابند
نہ انت ءُ یک ’’ گلوبل
گورننس‘‘ ءِ نیست انت کہ استان ءَ پابند
بکنت۔
دیمروئی ءِ
گپتمان
1947 ءَ ہیری ٹرومین ءِ
تران ءَ پد روبرکت ءِ نیما چہ " دیمروئی" ءِ لیکہ دیما اتکگ ءُ دیمروئی
پہ ھما استاناں کہ نوک آجو بیتگ انت۔ یا ھما کہ روبرکت ءِ لیکہ ءِ داب ءَ جنزگ ءَ
نہ انت. ٹرومن گوں مارشل پلان ءَ ھما استان کہ دومی میان اوستمانی جنگ ءَ پد تباہ
بیتگ انت پہ آھاں زری کمک کتگ۔ اے پلان ءِ جند جورج مارشل ءَ 1947 ءَ پیش کتگ ءُ
ٹرومن ءَ اے پلان ءَ را کانود ئے کتگ۔ مارشل پلان ءَ بلینانی کچ ءَ زر پہ روبرکت
بزاں یورپ ءِ استاناں ھرچ کتگ ءُ اشی ءِ
مستریں ھرچ پہ انفراسٹکچر دیمروئی ءُ یوروپ ءُ دگہ استاناں را چہ کمیونزم ءَ دارگ
بیتگ۔
گیشتر سیمی
جھان ءِ استان ھما بیتگ انت کہ اود ءَ یورپ ءِ ایردستی ءُ ایردستی ءِ سان بزاں اود
ءَ معاشی ءُ چاگردی مٹی ءُ راجانی راجکاری ایر جنگ بیتگ انت۔ ھمے ایردستی ءِ سان
کلیں گلوبل ساوتھ ءِ استان لیکگ بیتگ انت۔
1950 ءُ 1960 ءِ دھک ءَ راؤل پریبش ءُ انڈرے گنڈر فرینک ءَ ’’ ڈپنڈنسی
تھیوری‘‘ دیما آورتگ ءُ اے لیکہ ءِ رد ءَ رودرتک
ءِ دیمروئی گوں سیمی جھان ءِ ’’ استحصال‘‘ ءَ
بندوک انت۔ روبرکت اے استاناں دیمروئی دیگ
گوں ءَ گیش ’’انڈر ڈویلپڈ‘‘ کتگ
انت ءُ اگاں اے استان دیمروئی بکن انت گڑاں روبرکت ءِ جند دیمروئی کت نکنت۔ دومی
نیمگ ءَ والٹ راسٹو ’’ ماڈرنائزیشن تھیوری‘‘ ءِ
منوگر انت۔ آ گشیت کلیں استاناں یک ’’پروسس‘‘ ئے ءَ گوں دیمروئی کتگ ءُ آ پروسس روبرکت
ءِ دروشم ءِ معاشی نظام ءِ بیتگ ءُ استیں وھد ءَ ھما استان کہ ’انڈر ڈویلپڈ‘ انت،
آئی ءَ را روبرکت ءِ داب ءَ کار کنگ لوٹیت گڑاں آ دیمروئی کت کنت۔
دیمروئی دومی
میان استمی جنگ پد ’’ریکنسٹرکشن‘‘ ءُ’’جی ڈی پی‘‘ ءِ
گیش کنگ ءَ بیتگ۔ بیستمی کرن ءِ دومی بھر ءَ ’’انڈر
ڈویلپڈ‘‘ ءِ جاگہ ءِ ’’ڈویلپنگ‘‘
ءِ گال کارمرز بنا کنگ بیتگ ءُ ’’یو این‘‘ ءِ شوربندی ءَ پہ ھما استانانی مٹی ءَ
نوکیں شوربندی آورتگ۔ شرگداراں اے
گپ جتگ کہ اے شوربندی تہنا روبرکت ءِ لیکہ انت ءُ ’’انڈر
ڈویلپڈ‘‘ استاناں پہ نہ انت۔ گڑاں یو این
ءَ ‘’سسٹین ایبل ڈویلپمنٹ‘‘ دیما آورتگ کہ روبرکت
گژن ءُ بزگی ءُ چاگردی مٹی ءِ آرگ ءِ زمہ وار انت۔ پمشکہ ’’سستین
ایبل ڈویلپمنٹ‘‘ لھتیں وھد ءِ
ھاترا نہ انت بلے انچیں دابے ءِ شوربندی انت کہ آوکیں پدریچ ءَ سوبمَنْدی دنت۔
فرانز فینن
ءِ گشگ انت کہ دیمروئی ءِ جند کلونیل زوراکانی یک نوکیں پندلے ءُ اے دیمروئی ھما
استانانی گْوَستانک ءُ ربیدگ ءِ ایر جنگ انت۔ اے استان وتی دیمروئی ءُ چاگردی
راجکاری ءِ لوٹاں پیلو کت کن انت بلے انچو کہ وتواکی ءُ چاگردی ھمگرنچی بہ بیت۔
اسر
ھر وھد ءَ
ھما استان ءِ گورا تاگت بیتگ گڑاں آئی ءَ اوڈر وتی داب ءَ برتگ ءُ ترینتگ۔ وھدے ما
میان اوستمانی چاگرد ءَ چاریں گڑاں بندات ءَ چہ یورپ ءَ گوں تاگت ءَ وتی لیکہ دیما
برتگ ءُ ویسٹ پیلیا ءِ راھبند ھم پہ زور وتی ایردست کتگیں استاناں آں دیگ بیتگ۔
وھدے دوئیں میان اوستمانی جنگ آں اوڈر ءِ جند ءِ تہا بدلی آورت گڑاں ھمے استاناں
وتی لیکہ دیم تر ءَ کت انت۔ دومی جنگ ءَ رند لیکھی ءُ سرد جنگ ءَ پد وھدے تاگت
ایوک ءَ امریکہ ءِ دست ءَ اتک گڑاں آئی ءَ وتی لیکہ دیما آورت انت۔
چوناھا
دیمروئی ھر ھمک چاگرد پہ وت، وت کاریت۔ ھر وھد ءَ کہ دری تاگتاں گشتگ کہ ما
دیمروئی دے ایں گڑاں آیاں تہنا وت دیمروئی کتگ ءُ سیمی جھان ءِ استان گیش پشت ءَ
کپتگ انت۔ میان استمانی راجکاری ءَ ھما استان وت تاگت ئے جوڈ بیت کنت کہ آ وتی
استانی لوٹاں سرجم کت کنت۔
ھلاس
