خان میر مہراب خانآسعیہ بلوچ
میر مہراب خان اھمدزئی بلوچ (1831 داں 1839) بلوچانی گوستانکءِ یک نامداریں کارستے کہ سرجمیں بلوچستان ءَ گہگیری ءِنام ءُ پجار ءِ چیدگ اِنت۔ روبرکتی ایشیا ءَ آبادیں جتائیں راج خان میر مہراب خانءَ یک مزنیں راج دوست ءُ وتن دوستے ءِ بستار ءَ چار اَنت۔ وھدےکہ برتانیہ ایشیائی ءُ دگہ ملکانی سرا وتی دست ءَ دور دنت ءُ زورانسری ڈیھاں ایر دست کنگ ءَ بیت گڈا بلوچستان اوں برتانیہ ءِ ایر دستی ءِ زد ءَ کئیت گوں۔ برتانیہ ءَ پہ اوگانستان ءِ کبزہ کنگ ءَ چہ بلوچستان ءَ گوزگ لوٹ اِیت۔ اے ھما وھد اِنت کہ برتانیہ ءِ ایسٹ انڈیا کمپنی سکمھکمتر بوان اَت ءُ اشی چم پہ دیمی ملکان اَت انت ، اوگانستان ءُ بلوچستان ءَ ایردست کنگ ءِ پندل سازگ ءَ ات ۔ اے وھد ءَ خان مھراب خان بلوچ ریاست ءِ راجی سروک ات ءُ بلوچستان ءَ برتانیہ ءِ دست دئیگ ءِ ھچ وڈ ءَ ھک ءَ نہ اَت۔ مھراب خان ،اوگان ریاست ءِ ھمسایگ ءُ ھمسنت اَت، اوگانستانءِِ بادشاہ شاه شجاع امیردوست مھمد ءَ چہ بادشاھی ءَ کَشتگ ات ءُ ملک ءِ سروک جوڈ بوتگ ات۔ شاہشجاع ریاست کلات ءَ کئیت ءُ خانکلات ءِ کر ءَ باھوٹی بیت ، وھدے اوگانستانءِِ ھاکممیردوست مھمد، خان کلات ءَ چے لوٹ کنت کہ شاہشجاع ءَمنی دست ءَبد ئے بلے میرمھراب خان بلوچی دودانی پاسداری ءَ برجمدار ایت ءُ وتی باهوٹ ءَ رکین ایت، ءُ دراہ ءُ سلامتی ءَ ایران ءَسرکنت ئے۔لھتیں وھدءَ شاہ شجاع ایران ءَ نند ایت ،پدا انگریز ءُ پنجاب ءِ راجہ رنجیت سنگھ ءِ کمک ءَ گوں دوبر اوگانستان ءِ سرا ارشکنت ،میردوست مھمد بے جنگ ءَ ھکومت ءَ یل کنت ءُ تچ ایت ، شاہشجاع پدا وتی بادشاہی ءَ کٹ ایت بلے شاہ شجاع وتی ملک ءِ آجوئی ءَ پہ وتی ھکومت ءِ ھاترا زوال کنت ،انگریز شاہ ءِ کمک یے بدل ءَ اوگانستان ءَوتی کالونی یے جوڑ کنت ءُ شاہ شجاع ءَ وتی نیمگ ءَ چہ اوگانستان ءِ ھاکم ٹہین ایت۔ ہمے وڈا اوگانستان انگریزانی کالونی جوڑ بیت ۔ہمے وھداں کہ انگریز اوگانستان ءِ نیمگ ءَ رؤگ ءَ بیت چہ بلوچستان ءِ بولان ءِ دگ (درہ ء بولان) ءُ دگہ بازیں دمگاں انگریز لشکر ارش ءُ تاوانانی دیمپان بیت۔ برتانیہ خان کلات ءَ چہ موکل لوٹیت کہ من ءَ بلوچستان ءِ راہ ءَ دیم پہ اوگانستان ءَ روگ ءَ اجازت بہ دئے بلے میر مھراب خان انگریزانی موکل دئیگ ءَ جاڈیگ نہ بیت۔ اوگانستان ءِ تہا میردوست مھمد ءِ ھکومت ءِ ھلاسی ءُ شاہ شجاع ءِ نادینگ ءَ پد انگریز یے چم بلوچستان ءِ گرگ ءِ سرا بنت پرچہ کہ خان کلات ءَ وتی ہمساھگ ءِ ھلاپ ءَ کمک نہ کتگ ات ۔ اوگانستان ءَ چہ انگریز افسر کہ کوئٹہ ءَ کاینت برگیڈیئر ولشائر خان کلات ءَ پہ یک ترندیں نمدی یے روان دنت کہ زوت وتارا شاہ شجاع ءِ دیما کوئٹہ ءَ سر بکن ۔
بلے خان کلات اے نمدیءَ سک ایرجنت ءُ گشیت کہ من یک آجوئیں راجےءِ وت واجہیں ھاکم آں ۔ میرمھراب خان نمدی ءِ ترندیں پسوےرائی کنت کہ آئی تہ ءَ نبشتہ کنت " او انگریز واکدار کمو ھوشءُ سما بکن، ءُ منی سرا وتی چوشیں برزی ءُ واکداری پیشمدار ، داں ہما روچ ءَ کہ من تھت ءِ نشتگ آں ، گوں وتی بہت ءُ مزن مردی ءَ نشتگ آں ، ھدا ءِ پیامبر شاھد انت کہ منی گوں جوریں بداں جنگاِنت۔ "
اے گپاں چہ پدر انت کہ خان یک تمرد ءُ مھکمیں ءُ بھادریں سروکےاَت۔
بلے ہما وھد ءِ جاوراں سرپد بؤگ ءِ ھاترا کلات ءِ شاہی دربار ءِ چمشانکے المی اِنت ۔ خان کلات ءِ دربار ءَ داؤد مھمد گلزئی، اکوند پتے مھمد ، مھمد سدیک، ملا مھمد ھسن ءُ سیدشریپ مھمد ءِ وڈیں مردماں جاگہ گپتگ اَت۔ اے ھماں مردم ات اَنت کہ اشاں وتی جند ءِپائدگاں ابید بلوچ ءِ ریاست ءَ گوں ھچ کار نیست اَت ءُ نہ کہ گوں زمین ءَ اشاں مھر ءُ وپا ءُ بندوکی یے است اَت، اے مدام یکے دومی ءَگوں پہ وزیری مشیری ءَ مڑگ ءَ ات اَنت۔اشاں گوں بلوچ راج ءُ ڈیھ ءَھچ دوستی نیست ات۔
اے وھد ءَ ھمے وزیرانی پندل ءُ کارستاں میرمھراب خان ءُ بازیں قبائلی سردار وت ما وت یک دومی ءِ دژمن جوڈ کتگ اَت اَنت، دومی نیمگ ءَ کلات ءِ ھما وزیر کہ دری راجاں گون سیادی داروکیں مردم اَت اَنت آدگرانی کارمند جوڑ بوتگ ات انت ۔ کلات ریاست ءِ ھکومت سک نزور تراِتگ اَت ، قبائلی سردار انگریز ءِ کمک کار جوڑ بوتگ اتاں ۔ کارڈ لمپڈ وائسرائے ءَ هِند ءِ نیمگ ءَ چہ کلات ءِ سرا ارشءِ ھکم برگیڈیئر ولشائر ءَ رسینتگ ات ،بلےاے درسیں نگیگیں جاوراں ابید اوں خان میر مہراب خانمھکمات ، وتی سرڈگار ءِ پھازگ ءُ پہ وتی آجوئی ءِ رکینگ ءَ وتی جند ءِ ندر کنگ ءَ ھچ چک ءُ پد نہ اَت۔
لالاھتورام " تاریخ بلوچستان" کتاب ءِ توک ءَ نبشتہ کنت کہ انگریز لشکر ءِ نیمگ ءَ چہ خان ءَ را پیگام دئیگ بیت کہ" انگریزءِ دئیما سر ءَ جہل بکن ءُ انگریزءِ ھاکمی ءَ بہمن ءُ کلات ءِ ماڑی ( کلات) ءَ یلو بکن" ۔
دژمنیں لشکر وهدے جنگ کٹگ ءَ پد کلات ءَ کبزہ کنت ، داں گند اِیت خان شهید بوتگ بلے وتی زھم ئے انگت دست ءَ اِنت ۔ میرمہراب خان ءَ ابید بلوچ ءُ بلوچستان ءِ گوستانک ناسرجم اِنت ۔ خان بلوچانی گڈی آزات ءُ وتواجھیں سروک بوتگ کہ آئی ءَ نہ اوگانستان ءِ مستری مناتگ ءُ نئیکہ انگریزءِ دیم ءَ سر ئے جھل کتگ۔
خان ءِ نمیرانی ءَ بلوچستانانگریزانی دست ءَ رؤت اِنت بلے خانءَ وتی زمینءِ رکینگ ءَ وتی گُڈی کساس ءُ ساہ ءَ داں جنگ کرتگ ءُ مارا ھمے پیگام ئےداتگ کہ چہ آجوئی ءُ وتن ءَ ھچ چیز دیما تر نہ اِنت۔ بلوچ راج خانمہراب خانءَ را لالشہید ءِ نام ءَ توار جنت ءُ گیر کار یت، خان بلوچ ءُ بلوچستان ءِ دپتر یے ابدمان ءُ نمیرانیں بھرے۔
